در این مقاله به بررسی بهترین روش آبرسانی به واحدهای آپارتمانی می پردازیم :

 

امروزه با رشد نامتوازن کشور و به طبع آن رشد آپارتمان سازی توسط افراد بی تجربه که هیچ گونه دانشی در رابطه با ساخت و ساز ندارند و اکثرا به آپارتمان سازی به عنوان شغل دوم نگاه می کنند باعث شده ساختمان های جدید الاحداث کشور با مشکلات عدیده ای در رابطه با تاسیسات و آب رسانی مواجه باشند .

روش های زیادی برای آب رسانی به واحد ها وجود دارد ولی فقط یک روش بهترین است و بقیه روش ها در پس آن قرار می گیرند - در این بین روش آب رسانی ثقلی بهترین است و علاوه بر بهتر بودن کم هزینه ترین هم هست.
در این سیستم هیچ یک از انواع اتومات ها اعم از دیجیتال - مکانیکی و اینورتر به کار نرفته است و همین امر استهلاک سیستم را به شدت کاهش می دهد و نیاز به تنظیم اتومات و دردسرهای آن را کاملا از بین می برد.

آبرسانی ثقلی یا وزنی

یکی از بهترین روش های آب رسانی این است که آب را به بالای ساختمان برسانیم و آب از آنجا بواسطه جاذبه زمین یا نیروی ثقل (Gravition) به سمت مصرف کننده سرازیر شود - همچنین به دلیل اینکه در سیستم آبرسانی ثقلی نوسان فشار آب به حداقل می رسد ما این سیستم را فقط با اینورتر مقایسه می کنیم
سیستم اتومات مکانیکی و مخزن تحت فشار به هیچ وجه با آبرسانی ثقلی و اینورتر قابل مقایسه نیست. چون فشار در تمام اتومات های مکانیکی دارای نوسان یا دلتا T (اختلاف فشار) در حدود 2 بار می باشد (مثلا پمپ بین 2و4  یا  4و6  بار کار می کند و این یعنی همیشه فشار آب حدود 2 بار نوسان خواهد داشت)

مزایای آبرسانی ثقلی 
مزایای تقسیم آب از بالا نسبت سیستم اینورتر و مخصوصا اتومات مکانیکی و مخزن تحت فشار:
مزایای آبرسانی ثقلی ( پمپاژ غیر مستقیم ) نسبت به اینورتر و بقیه سیستم های پمپاژ مستقیم:

1 - در زمان قطع برق آب واحد ها قطع نمی شود

2 - در زمان قطع شدن موقتی آب ، آب واحدها قطع نمی شود

3 - هزینه اولیه و هزینه جاری سیستم آبرسانی ثقلی حداقل 5 برابر کمتر از بوستر پمپ اینورتر و 3 برابر کمتر از سیستم اتومات مکانیکی و مخزن تحت فشار می باشد
تصور کنید تمام کشور به جای استفاده از بوستر پمپ های اینورتر ( یا یک پمپ به ازای هر واحد ) به آبرسانی ثقلی روی بیاورند ، آن وقت تصور کنید چند صد میلیون دلار صرفه جویی ارزی از این بابت عاید کشور می شود - لذا باید برای استفاده از آبرسانی ثقلی مشوق هایی در نظر گرفت (که کمترین آنها می تواند قراعت کنتور فرعی توسط مامور اداره آب و صدور قبض تکی برای هر واحد  باشد ) و در مقابل استفاده از بقیه سیستم های آبرسانی را محدود کرد.

4 - سرویس و نگهداری و تعمیرات سیستم آبرسانی ثقلی به دلیل بهره گیری از پمپ دور ثابت و معمولی توسط هر لوله کشی قابل انجام است ولی تعمیرات و سرویس و حتی تنظیم بوستر پمپ ها فقط از عهده مهندسین با تجربه و متخصص بر می آید - در نظر داشته باشید که تعمیرات تخصصی توسط افراد خبره هزینه ها را چند برابر افزایش می دهد.
همچنین زمان زیاد تری هم برای تهیه قطعات و مراجعه متخصص لازم است (در شهرهای کوچک و شهرستان ها ، تامین قطعات و تعمیر این سیستم ها گاهی چند هفته هم به طول می انجامد)

5 - فشار آب واحدها در سیستم آبرسانی ثقلی کاملا ثابت است - این در حالی است که در بهترین سیستم های اینورتری هم فشار آب تا حدودی نوسان خواهد داشت
(چون حداقل یک ثانیه طول می کشد که اینورتر دور موتور را با میزان مصرف تطابق دهد)

6 -در سیستم آب رسانی ثقلی قدرت و اندازه پمپ به شدت کاهش می یابد و این مهم در مجتمع های بزرگ مزیت بزرگی محسوب می شود
مثلا در ساختمانی که سیستم پمپاژ مستقیم آن نیاز به پمپ 15 کیلووات داشته باشد می توان با تبدیل آن به آبرسانی ثقلی قدرت پمپ ها را به 5 کیلووات کاهش داد که این مهم از نظر تامین برق مزیت بزرگی محسوب می شود 
به عبارت دیگر تانکر آب در این سیستم کار خازن های برق را انجام می دهد - همانطور که خازنهای برق در پیک مصرف و لحظات بحرانی به کمک سیستم می آیند ، پتانسیل یا انرژی ذخیره شده در تانکر ها هم در پیک مصرف به کمک ما می آیند تا دیگر نیازی به پمپ های قوی و گران قیمت نداشته باشیم

7 - یکی از مشکلات سیستم پمپاژ مستقیم این است که باید انتخاب ظرفیت پمپ (هد و دبی) با محاسبات دقیق و صحیح انجام شود چون در سیستم پمپاژ مستقیم ، پمپ باید جوابگوی مصرف لحظه ای کل واحدها باشد این در حالی است که در روش ثقلی ، محاسبات انتخاب پمپ بسیار راحت تر و سرانگشتی انجام می شود و اصلا نیازی نیست محاسبات مربوط به مصرف لحظه ای کل واحدها لحاظ شود چون حتی اگر ظرفیت پمپ نصف یا حتی یک سوم مصرف لحظه ای کل واحدها هم نباشد باز هم به دلیل ذخیره چند هزار لیتر آب در بالای پشت بام هیچ مشکلی پیش نمی آید و به هیچ عنوان احتمال افت فشار در این سیستم وجود ندارد
تجربه نشان داده در یک سیستم پمپاژ مستقیم حساب شده هم در ساعت های پیک مصرف مثل 8 صبح که همه در حال آماده شدن برای رفتن به سر کار هستند ساکنین با افت فشار مواجه می شوند چون در محاسبات ضریب همزمانی ، ساعت های پیک مصرف در نظر گرفته نمی شود - به عنوان مثال برای یک ساختمان 8 واحدی (واحد های 100 متری) نهایتا 3 یا 4 شیر همزمان در نظر می گیرند که این میزان برای ساعت های پیک مصرف اصلا جوابگو نیست - از طرف دیگر نمی توان به تعداد واحدها یک شیر آب در نظر گرفت چون هزینه بوستر پمپ به شدت افزایش می یابد
همچنین با فرسوده شدن الکتروموتور و پروانه پمپ از ظرفیت نامی پمپ کاسته میشود ( جرم گرفتن لوله ها را هم به آن اضافه کنید) و بدین ترتیب مشکل در ساعت های پیک مصرف بیشتر خودش را نشان می دهد

8 - با آبرسانی ثقلی در پروژه های بزرگ هزینه خرید دیزل ژنراتور (برق اضطراری) کاهش می یابد چون چند هزار لیتر آب در بالای پشت بام ذخیره شده و نیازی نیست پمپ ها به برق اضطراری مجهز باشند
مثلا برای یک پروژه 10 طبقه 20 یا 30 واحدی یک دیزل ژنراتور 50 آمپر کفایت می کند (فقط برای آسانسور و روشنایی) ولی اگر بخواهیم از سیستم پمپاژ مستقیم استفاده کنیم حداقل 75 آمپر برق نیاز خواهیم داشت

9 - در سیستم آبرسانی ثقلی چون آب با فشار صفر از بالا به سمپ پایین سرازیر می شود به کنتورهای فرعی فشار نمی آید و در نتیجه کنتورها دچار خطا نمی شوند و سالها به خوبی کار می کنند ولی در سیستم  پمپاژ مستقیم ( اعم از اینورتری یا اتومات مکانیکی ) چون کنتورهای فرعی بعد از پمپ نصب می شوند فشار زیادی به آنها می آید (حداقل 5 الی 6 بار) که همین موضوع باعث می شود کنتورها بعد از مدتی خراب شوند و بیش از مقدار مصرف بچرخند
خطاهای فاحش و اختلاف های غیر واقعی که بخاطر فشار زیاد به کنتور ایجاد می شود باعث خواهد شد که بعضا از خیر کنتور فرعی بگذرند و در نهایت به اینجا برسند که هزینه آب را به صورت مشاع بپردازند که خود این موضوع باعث مصرف بی رویه آب می شود - تحقیقات ثابت کرده مصرف مشاع آب ، گاز ، برق یا هر چیز دیگری قطعا منجر به افزایش مصرف می شود

 

پمپ سمت چپ با فلوتر کنترل می شود و نیازی به هیچ نوع اتوماتی ندارد ولی برای حفاظت از پمپ در مقابل خشک کارکردن و Jam protect و بستن سهوی شیر فلکه ورودی یا خروجی پمپ و دیگر خطاهای انسانی یک اتومات دیجیتال با مارک DAB روی پمپ نصب می کنیم و برق فلوتر را اول به دیجیتال می دهیم و سپس از دیجیتال به پمپ می دهیم
همانطور که گفتیم این پمپ با فلوتر روشن/خاموش یا به عبارت دیگر اتومات می شود و اتومات دیجیتال در این سیستم به عنوان یک سیستم حفاظتی به کار می رود و به هیچ عنوان به عنوان نقش اتومات را ندارد
به همین خاطر اگر از تابلوهای حفاظتی برای پمپ استفاده می کنید نیازی به اتومات دیجیتال نیست


اگر اتومات دیجیتال نصب نکنید مشکلات زیر پیش می آید :
1: Dry runnig
 اگر آب قطع شود یا ورودی پمپ را ببندیم و فلوتر عمل کند پمپ خشک کار می کند و می سوزد
2: jam protect
اگر پمپ جام کرده باشد و فلوتر عمل کند ، پمپ می سوزد ولی اگر دیجیتال نصب باشد چون پروانه نمی چرخد ، فلو سوئیچ بسته می ماند و پمپ هم فورا خاموش میشود
2: اگر شیر فلکه خروجی پمپ (یا شیر فلکه ورودی تانکر) بسته باشد و فلوتر عمل کند ، فشار بسیار زیادی به لوله ها و کله گی پمپ می آید و در مدت زمان کوتاهی باعث خرابی کله گی پمپ و نشتی لوله ها میشود ولی اگر اتومات دیجیتال DAB نصب باشد به محض اینکه جریان آب قطع شود flow switch بسته می شود و 1 ثانیه بعد پمپ را خاموش می کند
برای روشن شدن موضوع باید اضافه کنم که وقتی می گویند هد یک پمپ 60 متر است یعنی این پمپ 6 بار فشار در مقابل شیر بسته ایجاد می کند - این بدان معناست که وقتی پمپ روشن باشد و یک شیر را تا انتها باز بگذارید فشار به حدود 4 بار کاهش می یابد (البته میزان کاهش فشار ، ارتباط مستقیم با تعداد شیر های باز و دبی پمپ دارد - هر چه دبی پمپ بیشتر باشد افت فشار (در اثر باز کردن شیر آب) هم کمتر خواهد بود)

اهمیت برند اتومات در این سیستم بخاطر این است که اتومات DAB به محض اینکه جریان آب قطع شود پمپ را خاموش می کند ولی اتومات های دیگر مثل پنتاکس بعد از 8 تا 16 ثانیه پمپ را خاموش می کنند که این مدت زمان برای پمپی با این هد و دبی خیلی زیاد است و در دراز مدت باعث خرابی کله گی پمپ و نشتی لوله ها می شود
از این رو اکیدا توصیه می کنیم اتومات دیجیتال پنتاکس را فقط برای پمپ های 1 یا 2 پروانه خانگی به کار ببرید - اتومات پنتاکس برای پمپ های قوی چند پروانه و صنعتی مناسب نیست.

این روش لوله کشی غلط است چون آب تانکر بالای پشت بام روی پمپ پایین سوار است - در این حالت پمپ باید تلاش کند تا به حداکثر فشار کاری برسد که البته نخواهد رسید و یکسره کار می کند تا بسوزد
بسیاری از لوله کش ها با این روش اشتباه کار خود را انجام می دهند و در ابتدا که سیستم را راه اندازی می کنند چون تانکر خالی است سیستم به درستی کار می کند ولی چند ساعت بعد که تانکر پر شد کل سیستم با اختلال مواجه می شود و پمپ هم یک سره کار می کند تا می سوزد.

 

در این روش راه حل این است که مطابق شکل بالا شیر یک طرفه نصب کنیم تا آب به سمت پایین بر نگردد ولی باز هم این خطر وجود دارد که شیر یک طرفه خراب شود یا درست عمل نکند و باعث سوختن پمپ شود - پس چه بهتر طوری لوله کشی کنیم که بعدا دچار مشکل نشویم
ضمنا شیر یکطرفه خودش تا حدودی مثل شیر فشار شکن عمل می کند و فشار و دبی آب را کاهش می دهد و باعث افت راندمان پمپ و در نتیجه افزایش مصرف برق خواهد شد


فلش های آبی پر رنگ نشانه مسیر آب از پمپ به سمت مخزن و کلکتور هستند و نوار های جهت دار که با رنگ آبی کمرنگ مشخص شده اند ، مسیر فشار آب معکوس به سمت پایین را نشان می دهد
این نوار های آبی کمرنگ مسیر آب از مخزن به پایین را نشان می دهند - چند هزار لیتر آب که در مخزن بالا ذخیره شده است بر اثر جاذبه زمین فشار بسیار زیادی را به سمت پایین هدایت می کند و این فشار باعث می شود پمپ هیچ وقت به فشار حداکثر نرسد (مثلا 6 بار) و در نتیجه یک سره کار کند تا بسوزد

شاید بگویید در مسیر شیر یک طرفه نصب می کنیم که باید بگویم درست است که در این صورت آب به پایین بر نمی گردد ولی دیگر فشار پمپ را به سمت کلکتور نخواهید داشت و تا زمانی که تانکر پر است ، فشار پمپ پایین به سمت کلکتور نمی رود چون فشار مخزن بیشتر است و نمی گذارد شیر یک طرفه باز شود و آب به سمت کلکلتور برود - در کل این روش لوله کشی کل سیستم را دچار اختلال می کند.

 

در مقاله ی بعدی به روش صحیح آب رسانی ثقلی میپردازیم...